احتمالاً شما هم بارکد دو بعدی یا همان QR Code را زیاد دیده‌اید. البته اکثر ما، بدون دقت از کنار آنها می‌گذریم. QR مخفف عبارت Quick Response است و به معنای کدگذاری با پاسخ سریع است.
یکی از کاربردهای جالب QR Code در بیزینس کارت است. می‌توان اینگونه QR Code را طراحی کرد که هنگامی فردی آن را با دوربین اسکن می‌کند، تمامی اطلاعات تماسی که در آن قرار داده شده، در قسمت مخاطبین گوشی موبایلش ذخیره شود و نیازی به ساخت مخاطب جدید به صورت دستی نداشته باشد.
پس می توان گفت که این کدگذاری به سرعت خوانده و تشخیص داده می‌شود که در ادامه تاریخچه بارکد را با هم مرور می‌کنیم.
تاریخچه بارکد دو بعدی
حدود دهه‌ی شصت میلادی یعنی چیزی حدود ۵۰ سال قبل و در زمانی که ژاپن وارد دوران رشد پس از جنگ شد، حجم و تنوع کالاها در سوپرمارکت‌ها به شدت افزایش یافت. یکی از مشکلات جدی آن سالها استفاده از فروشندگانی بود که بتوانند انواع کالاها و قیمت و مشخصات آنها را به خاطر بسپارند.
ایده‌ی بارکد در آن زمان برای نخستین بار در ژاپن مطرح شد و شرکت DENSO WAVE در آن زمان تولید دستگاه‌های بارکدخوان را آغاز کرد.
در سالهای بعد، نیاز به استفاده از بارکد هر روز افزایش می‌یافت و حجم اطلاعاتی که روی یک بارکد معمولی خطی قابل ذخیره بود بسیار کم بود. مشتریان بسیاری از شرکت DENSO که یکی از تامین‌کنندگان تویوتا هم بود می‌خواستند برای این مشکل راه‌حلی پیدا کند.
ماساهیرو هارا، کسی بود که راه حل را ابداع کرد. قرار دادن اطلاعات در یک ساختار دو بعدی به صورت مربع، به شکلی که کمتر روی بسته‌بندی‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و تولید آن نیز ساده است.
تحقیق برای طراحی این کد ۱۸ ماه طول کشید. آنها مجبور شدند حجم زیادی از کاغذ‌های مکتوب را بررسی کنند تا نسبت سهم رنگ سیاه به سفید را در آنها بیابند. همچنین بتوانند نوعی از توزیع سیاهی و سفیدی در یک کادر مربعی را طراحی کنند که با بیشترین سرعت، کمترین خطا و از هر زاویه‌ای قابل خواندن باشد.
صنعت خودرو و خصوصاً تویوتا با تنوع قطعاتی که داشت، مشتری اولیه‌ی این سیستم بود. اما امروز استفاده از این بارکد در محل سمینارها، مهمانی‌ها، نمایشگاه‌ها، روی جعبه‌ی کالاها، کارت ویزیت‌ها و … رواج پیدا کرده است. حتی گاهی از این سیستم به صورت تفریحی هم استفاده می‌شود!
نمونه بارکد دو بعدی
تصویری که در زیر می‌بینید یکی از بزرگترین QR Code های دنیاست که در سال ۲۰۱۰ در تورنتو ایجاد شد تا نخستین بارکد ساخت بشر باشد که از خارج از اتمسفر زمین قابل خواندن است!
اما رکورد گینس مربوط به بزرگترین بارکد را یک خانواده مزرعه دار کانادایی از آن خود کرده‌اند که میتوانید تصویر آن را در اینجا ببینید:
این بارکد نیز طبیعتاً از خارج از کره‌ی زمین به سادگی خوانده می‌شود و می‌تواند فضانوردان را به وب‌سایت متعلق به این مزرعه خانوادگی هدایت کند! البته به فرض اینکه به اینترنت روی کره‌ی زمین مجهز باشند. این خانواده هر سال، با مزارع خود انواع لابیرنت‌ها یا Maze یا همان مسیرهای پیچ در پیچی که از قدیم مورد علاقه‌ی باغ‌داران و کاخ‌داران بزرگ بوده است را می‌ساخته‌اند. در سال ۲۰۱۲ تصمیم گرفتند این لابیرنت و مسیر پیچ در پیچ، پیام جدی‌تری داشته باشد و آن آدرس وب‌سایت مزرعه بود. صاحبان مزرعه تعریف می‌کنند که اولین بار که با هلی‌کوپتر بالا رفتند موبایل آنها نتوانست این کد را تشخیص دهد. کد‌های QR نباید حتماً سیاه و سفید باشند. اما باید آنقدر کنتراست داشته باشند که بتواند تشخیص داده شود. آنها دوباره به زمین بازگشتند و اصلاحات بیشتری روی سطح خاک انجام دادند تا نهایتاً از داخل هلی‌کوپتر توانستند با موبایل خود، آدرس وب‌سایت مزرعه‌شان را بخوانند!
ساخت بارکد دوبعدی
وقتش شده که شما هم QR Code ها رو امتحان کنید. اکثر گوشی‌های اسمارت اندروید این روزها به برنامه‌هایی برای خواندن QR مجهز هستند و با استفاده از اپلیکیشن بازار میتوانید انواع برنامه‌ی QR Code را دانلود و استفاده بکنید، اگر هم از خانواده اپل و سیستم عامل iOS استفاده می‌کنید میتوانید برنامه‌ی QR Reader را از اینجا دانلود کنید.
حالا برای اطمینان از صحت نصب، برنامه را اجرا کرده و بارکد زیر را بخوانید.
اما کار مهمتری در پیش داریم و آن ایجاد بارکد‌های دوبعدی است. پیشنهاد می‌کنم به سایت زیر سر بزنید:
حالا میتوانید آدرس وب سایت، یا یک متن دلخواه فارسی یا انگلیسی، کارت ویزیت یا هر اطلاعات دیگری که دوست دارید را به بارکد دوبعدی تبدیل کنید.
بارکد دوبعدی، بر اساس کسانی که در حوزه‌ی تعامل انسان با کامپیوتر حرف می‌زنند و فکر می‌کنند، چیزی فراتر از یک اختراع تسهیل کننده است. بارکد دوبعدی دوباره دنیای دیجیتال را با کاغذ آشتی داده است.
دوباره می‌توان بیت‌ها و بایت‌ها را روی کاغذ نوشت و چاپ کرد و به عبارتی اعداد و ارقام غیر قابل درک دنیای دیجیتال را به نوشتار تبدیل کرد. نوشته‌هایی فیزیکی و واقعی که با یک دستگاه موبایل، به سادگی به محل اولیه‌ی زندگی خود بازمی‌گردند.
در انتها سوالی که بوجود می‌آید این است که آیا این کد یونیک هست یا خیر؟
QR Code یک شیوه کد کردن یا رمز کردن اطلاعات هست. درست مثل این که شما اعداد را از سیستم ده دهی وارد سیستم دو دویی یا باینری کنید یا مثل این که شما کتاب کیمیاگر را از انگلیسی به فارسی ترجمه کنید. پس محتوای QR Code کاملا وابسته به محتوای اولیه و مبدا دارد.
اگر کد یک قطعه از تویوتا با شماره تلفن شما یکی باشد، حاصل پس از دی کد شدن بدیهی است که یکی می شود.
روش کار و قوانین کیوآرکد به طور کامل در ویکی پدیا انگلیسی توضیح داده شده اما بطور خلاصه می‌توان گفت که چند بایت اطلاعات به شیوه باینری یا صفر و یک ذخیره می‌شود و چند بایت هم برای اصلاح خطا به کار می رود.
تصاویر زیر برای توضیح این موضوع بسیار گویاست ولی برای من جالب است که بدانم نظر شخصی شما در این خصوص چیست؟
